نقش دولت در توسعه ی آموزش رایگان

ماهيت‌ تعهدات‌ دولت‌ در قبال‌ حق‌ آموزش‌ در تفكيك‌ تعهد به‌ وسيله‌ و تعهد به‌ نتيجه‌ پي‌ برديم‌ كه‌ ماهيت‌ عملكرد متعهد به‌ ماهيت‌ نوع‌ حق‌ بر مي‌گردد. حق‌ آموزش‌ از ديدگاه‌ اسناد بين‌ المللي‌ حقوق‌ بشر و اسلام‌ توسعه‌ و حمايت‌ از حقوق‌ بشر از اهداف‌ و مقاصد اصلي‌ اديان‌ توحيدي‌ و اسناد بين‌ المللي‌ حقوق‌ بشر است‌. حق‌ آموزش‌ رايگان‌ به‌ مثابه‌ ي‌ حق‌هاي‌ بنيادين‌ بشر همواره‌ مورد توجه‌ دين‌ اسلام‌ و اسناد بين‌ المللي‌ حقوق‌ بشر بوده‌ است‌.
 بند اول‌: حق‌ آموزش‌ از نگاه‌ اسناد بين‌ المللي‌ حقوق‌ بشر
 اسناد حقوق‌ بشر بعنوان‌ ابزاري‌ اساسي‌ براي‌ فهم‌ پديده‌ ي‌ حقوق‌ بشر، داراي‌ جايگاه‌ خاص‌ ميان‌ ملت‌ هاست‌. قيد هر حق‌ بشري‌ در اين‌ اسناد به‌ منزله‌ ي‌ تأكيد بر الزام‌ رعايت‌ آن‌ است‌. اين‌ اسناد دولت‌ ها و ملت‌ ها را به‌ رعايت‌ حقوق‌ حقه‌ ي‌ بشر ملزم‌ مي‌نمايد. حق‌ آموزش‌ چه‌ در اسناد بين‌ المللي‌ و چه‌ در اسناد منطقه‌ اي‌ از جايگاه‌ خاصي‌ برخوردار است‌. جا دارد ابتدا جايگاه‌ حق‌ آموزش‌ را در دو سند مهم‌ حقوق‌ بشري‌ يعني‌ اعلاميه‌ اي‌ جهاني‌ حقوق‌ بشر و ميثاق‌ حقوق‌ اقتصادي‌ اجتماعي‌ و فرهنگي‌ بيان‌ گردد، سپس‌ اسناد ديگري‌ را كه‌ در اين‌ زمينه‌ ابراز نظر نموده‌ اند ارائه‌ نمود.
. اعلاميه‌ ي‌ جهاني‌ حقوق‌ بشر
 اعلاميه‌ ي‌ جهاني‌ حقوق‌ بشر در زمينه‌ حق‌ آموزش‌ طي‌ بند 1 ماده‌ ي‌ 26 مقرر مي‌دارد: «هر كس‌ حق‌ دارد از آموزش‌ و پرورش‌ بهره‌ مند شود. آموزش‌ و پرورش‌ لااقل‌ تا حدودي‌ كه‌ مربوط‌ به‌ تعليمات‌ ابتدايي‌ و اساسي‌ است‌ بايد مجاني‌ باشد. آموزش‌ ابتدايي‌ اجباري‌ است‌. آموزش‌ حرفه‌ اي‌ بايد عموميت‌ پيدا كند و آموزش‌ عالي‌ بايد با شرايط‌ تساوي‌ كامل‌ به‌ روي‌ همه‌ باز باشد تا همه‌ بنا به‌ استعداد خود بتواند از آن‌ بهره‌مند گردند
 عنوان‌                        صفحه‌
 مقدمه‌:     1
 فصل‌ اول‌: حق‌ آموزش‌ و تئوري‌ دولت‌      4
 بخش‌ اول‌ : مفهوم‌ حق‌ و حوزه‌ ي‌ حق‌ آموزش‌     5
 مبحث‌ اول‌: تحليل‌ هوفلد از مفهوم‌ حق‌     7
 بند اول‌: چهار قلمرو مفهوم‌ حق‌     8
 1- حق‌ - ادعا (مطالبه‌)  (Claim-Right)     8
 2- حق‌ - آزادي‌/اختيار  (Liberty/Privilage-Right)     9
 3- حق‌ - قدرت‌   (Power-Right)     10
 4- حق‌ - مصونيت‌  (Immunity-Right)     10
 بند دوم‌: آثار حقوقي‌ مفهوم‌ حق‌ (تحليل‌ مفهوم‌ وظيفه‌ يا تعهد)     12
 1. تعهد به‌ وسيله‌ و تعهد به‌ نتيجه‌     13
 2. ماهيت‌ تعهدات‌ دولت‌ در قبال‌ حق‌ آموزش‌     14
 مبحث‌: حق‌ آموزش‌ از ديدگاه‌ اسناد بين‌ المللي‌ حقوق‌ بشر و اسلام‌ 15   
 بند اول‌: حق‌ آموزش‌ از نگاه‌ اسناد بين‌ المللي‌ حقوق‌ بشر     15
 1. اعلاميه‌ ي‌ جهاني‌ حقوق‌ بشر    16
 2. ميثاق‌ حقوق‌ اقتصادي‌، اجتماعي‌ و فرهنگي‌     16
 3. ساير اسناد بين‌ المللي‌ حقوق‌ بشر     18
 بند دوم‌: ديدگاه‌ اسلام‌ نسبت‌ به‌ حق‌ آموزش‌     18
 1. قرآن‌ و تعليم‌ و تربيت‌     19
 2. سيره‌ ي‌ معصوم‌ و آموزش‌     21
 بخش‌ دوم‌: توسعه‌ي‌ آموزش‌ و تئوري‌ دولت‌     23
 مبحث‌ اول‌: توسعه‌ي‌ آموزش‌ گامي‌ در جهت‌ توسعه‌ي‌ انساني‌     24
 بند اول‌: سرمايه‌ گذاري‌ آموزشي‌ شاخصي‌ از فرايند توسعه‌     26
 بند دوم‌: ضرورت‌ توسعه‌ي‌ آموزش‌     29
 بند سوم‌: رويكرد دولت‌ها در توسعه‌ي‌ آموزش‌     32
بند چهارم‌: عدم‌ تعادل‌ توسعه‌ي‌ آموزشي‌ در ايران‌     36
 مبحث‌ دوم‌: ماهيت‌ دولت‌ و كاركرد آن‌ در تحقق‌ حق‌ آموزش‌     39
 بند اول‌: دولت‌ محدود يا مشروطه‌     40
 الف‌) ويژگي‌ دولت‌ مشروطه‌     41
 ب‌) كاركرد دولت‌ مشروطه‌ در توسعه‌ ي‌ حق‌ آموزش‌     42
 بند دوم‌: دولت‌ رفاه‌     44
 الف‌) بررسي‌ ابعاد اقتصادي‌ و اجتماعي‌ دولت‌ رفاه‌     45
 ب‌) دولت‌ رفاه‌ و حق‌ آموزش‌     46
 بند سوم‌: دولت‌ طبقاتي‌     47
 الف‌) ويژگي‌ دولت‌ طبقاتي‌     47
 ب‌) رويكرد دولت‌ طبقاتي‌ و حق‌ آموزش‌ رايگان‌     49
 بند چهارم‌: مفاهيم‌ دولت‌ در نظام‌ جمهوري‌ اسلامي‌ ايران‌     51
 الف‌) مفهوم‌ دولت‌ اسلامي‌     52
 1- تئوري‌ دولت‌ اسلامي‌     52
 2- بينش‌ دولت‌ اسلامي‌ در زمينه‌ي‌ حق‌ آموزش‌     53
 ب‌) مفاهيم‌ حقوقي‌ دولت‌ در قانون‌ اساسي‌ جمهوري‌ اسلامي‌ ايران‌ و حق‌
 آموزش‌     54
 1- دولت‌ در مفهوم‌ حاكميت‌     55
 2- دولت‌ در مقام‌ تصدي‌     56
 فصل‌ دوم‌: تحليل‌ نظام‌ آموزشي‌ جمهوري‌ اسلامي‌ ايران‌ و آموزش‌ رايگان‌     58
 بخش‌ اول‌: چالش‌هاي‌ فراروي‌ آموزش‌ رايگان‌     59
 مبحث‌ اول‌: فرايند خصوصي‌سازي‌ آموزش‌     60
 بند اول‌: اهداف‌ و مزاياي‌ خصوصي‌ سازي‌ آموزشي‌     61
 الف‌) اهداف‌ خصوصي‌سازي‌:     61
 ب‌) مزاياي‌ خصوصي‌ سازي‌ محور استدلال‌ مدافعان‌     65
 ج‌) پاسخ‌ به‌ دلايل‌ موافقان‌ خصوصي‌ سازي‌     68
 بند دوم‌: شكل‌هاي‌ خصوصي‌ سازي‌     73
 بند سوم‌: خصوصي‌سازي‌ آموزشي‌ در ايران‌     78
 الف‌) خصوصي‌ سازي‌ در آموزش‌ و پرورش‌     78
 ب‌) خصوصي‌سازي‌ در آموزش‌ عالي‌     80
 مبحث‌ دوم‌: تأمين‌ هزينه‌هاي‌ آموزش‌     85
 بند اول‌: چه‌ كساني‌ بايد هزينه‌هاي‌ آموزشي‌ را بپردازند؟     85
 بند دوم‌: تأمين‌ منابع‌ مالي‌ آموزش‌ و پرورش‌     91
 بند سوم‌: آموزش‌ عالي‌ و تأمين‌ منابع‌ مالي‌     102
 الف‌) وضعيت‌ آموزش‌ عالي‌ از لحاظ‌ كميت‌     103
 ب‌) راه‌هاي‌ تدارك‌ منابع‌ مالي‌ جديد آموزش‌ عالي‌     104
 بخش‌ دوم‌: تحليل‌ حقوقي‌ نظام‌ آموزش‌ رايگان‌ در جمهوري‌ اسلامي ايران‌     109
 مبحث‌ اول‌: آموزش‌ رايگان‌ در قانون‌ اساسي‌     109
 بند اول‌: بررسي‌ صورت‌ مشروح‌ مذاكرات‌ مجلس‌ بررسي‌ نهايي‌ قانون اساسي‌ جمهوري‌ اسلامي‌ ايران‌     110
 بند دوم‌: اصول‌ قانون‌ اساسي‌ و آموزش‌ رايگان‌     113

  مبحث‌ دوم‌: نظام‌ حقوقي‌ آموزش‌ و پرورش‌ (عمومي‌) و آموزش‌ رايگان
    115
 بند اول‌: آموزش‌ و پرورش‌ دولتي‌ و آموزش‌ رايگان‌     116
 الف‌) آيا سرانه‌ي‌ دانش‌آموزي‌ كفاف‌ آموزش‌ رايگان‌ را مي‌دهد؟     116
 ب‌) آئين‌ نامه‌ها و مصوبات‌ اداره‌ي‌ مدارس‌ دولتي‌ در رابطه‌ با كمك‌هاي مردمي‌     118
 ج‌) تحليل‌ حقوقي‌ آئين‌ نامه‌ها و تصويب‌ نامه‌هاي‌ مطروحه‌     120
 بند دوم‌: ماده‌ 88 قانون‌ تنظيم‌ بخشي‌ از مقررات‌ مالي‌ دولت‌ و
 خودگرداني‌ آموزش‌ و پرورش‌     123
 الف‌) ماده‌ 88 و آئين‌ نامه‌ و تصويبنامه‌ مربوط‌ به‌ آن‌     123
 ب‌) بررسي‌ حقوقي‌ ماده‌ 88 و آيين‌نامه‌هاي‌ مربوط‌ به‌ آن‌     125
 بند سوم‌: مدارس‌ غيردولتي‌ (غيرانتفاعي‌)     129
 الف‌) قوانين‌، مقررات‌ و دستورالعمل‌هاي‌ مدارس‌ غيرانتفاعي‌     131
 ب‌) آموزش‌ رايگان‌ و مدارس‌ غيرانتفاعي‌     134
 بند چهارم‌: آموزش‌ و پرورش‌ خاص‌ (مدارس‌ دولتي‌ با شرايط‌ خاص‌)
    135
 الف‌) آموزشگاههاي‌ علمي‌ آزاد     136
 ب‌) مدارس‌ دولتي‌ با شرايط‌ خاص‌     138
 مبحث‌ سوم‌: بررسي‌ حقوقي‌ نظام‌ آموزش‌ عالي‌ در جمهوري‌ اسلامي ايران‌ و آموزش‌ رايگان‌     140
 بند اول‌: قوانين‌ برنامه‌ پنجساله‌ توسعه‌ و آموزش‌ عالي‌     141
 الف‌) مواد قانوني‌ برنامه‌هاي‌ پنج‌ ساله‌ توسعه‌ و توسعه‌ي‌ آموزش رايگان‌     141
 ب‌) نقد قانون‌ برنامه‌ پنج‌ ساله‌ي‌ توسعه‌ در زمينه‌ي‌ آموزش‌ عالي‌     145
 بند دوم‌: دوره‌ها و مؤسسات‌ آموزش‌ عالي‌ زيرنظر وزارت‌ علوم‌، تحقيقات‌ و فناوري‌     148
 الف‌) دوره‌هاي‌ نوبت‌ دوم‌ (شبانه‌)     150
 ب‌) دانشگاهها و مؤسسات‌ غيردولتي‌ زير نظر وزارت‌ علوم‌ تحقيقات‌ و فن‌آوري‌     154
 1- دانشگاه‌ پيام‌ نور     155
 2- موسسات‌ آموزش‌ عالي‌ غيردولتي‌ غيرانتفاعي‌     156
 بند سوم‌: دانشگاه‌ آزاد اسلامي‌     158
 نتيجه‌گيري‌:     163
 فهرست‌ منابع‌     170